Kod pracy w szczególnych warunkach, o której mowa w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych: 1)5 pierwszych znaków jest zgodne z załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnychPRAWO PRACY2017-02-01Jeśli dokumenty nie wyjaśniają wystarczająco faktu pracy w warunkach szczególnych, konieczne jest złożenie wniosku o dopuszczenie dowodu np. ze z którym przychodzi nam się zmierzyć, jest często odmowna decyzja organu rentowego w sprawie przyznania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. Od decyzji odmownej można się odwołać za pośrednictwem ZUS, do właściwego sądu. Wiąże się to z koniecznością wykazania się przez odwołującego się znaczną inicjatywą dowodową. To obszerne zagadnienie można przedstawić na przykładzie spraw dotyczących odmowy prawa do emerytury pomostowej oraz emerytury za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym z dokumentamiW toku postępowania o przyznanie prawa do emerytury za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, czy też emerytury pomostowej, przed organem rentowym najwięcej trudności przysparza ubezpieczonemu udowodnienie, iż spełnił on przesłankę wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres co najmniej 15 lat oraz iż prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinny zostać udokumentowane w sposób należyty w świadectwach wykonywania pracy. W rzeczywistości bywa z tym różnie. Często bowiem pracownikowi nie wydano świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Jeśli nawet taki dokument pracownik posiada, to mogą się pojawić problemy związane, z tym że: brzmienie wskazanego w nim stanowiska pracy prawdopodobnie nie odpowiada brzmieniu stanowiska z wykazu aktu resortowego, w dokumencie nie wskazano odpowiedniego wykazu, pozycji rozporządzenia lub pozycji zarządzenia resortowego, bądź też nie zaznaczono, iż praca wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu. Uzyskanie zaś dokumentu w odpowiednim brzmieniu niesie ze sobą trudności. Zdarza się, że zakład pracy pozostaje w likwidacji, albo został już zlikwidowany, zaś syndyk masy upadłości, czy też archiwum będące w posiadaniu dokumentacji płacowej i osobowej pracowników nie kwapi się do wydania, albo nie jest w stanie wydać właściwego do sąduPomimo że organ rentowy triumfuje, wydając negatywną decyzję, a sytuacja wydaje się patowa, panaceum okazuje się sporządzenie odwołania od decyzji organu rentowego. Odwołanie należy złożyć w terminie jednego miesiąca (nie zaś, jak czasem błędnie wskazuje organ rentowy – 30 dni) od dnia otrzymania decyzji organu rentowego w sprawie odmowy przyznania prawa do świadczenia. Trzeba to zrobić za pośrednictwem ZUS, do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania powinno odpowiadać wymogom pisma procesowego, tj. zawierać oznaczenie organu rentowego, dane odwołującego się (imię, nazwisko, adres oraz numer PESEL), informacje dotyczące zaskarżonej decyzji (znak i datę jej wydania), zwięzłe określenie kierowanych do sądu wniosków oraz zarzutów wobec decyzji organu do przecenienia pozostają wnioski dowodowe, które można – a wręcz należy – skierować do sądu, który wyda rozstrzygnięcie w pierwszej kolejności należy wnieść o dopuszczenie dowodu z dokumentów, tj. posiadanego przez odwołującego świadectwa pracy, świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz wszelkie inne dokumenty potwierdzające fakt, formę oraz okres zatrudnienia (umowa o pracę, czy legitymacja ubezpieczeniowa).Należy również pamiętać, iż w uzasadnionych wypadkach istnieje możliwość zaliczenia na poczet okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresu odbywania służby wojskowej – wówczas uzasadnione jest przedłożenie także książeczki i przesłuchanieW sytuacji, gdy ww. dokumenty nie wyjaśniają w sposób wystarczający spornych okoliczności sprawy, konieczne staje się również złożenie wniosku o dopuszczenie dowodu z:– zeznań świadków. Świadkami mogą być osoby pracujące w tym samym zakładzie pracy, na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy ( te, którym przysługuje prawo do świadczenia, o które ubiega się ubezpieczony), przełożeni lub podwładni ubezpieczonego, będący w stanie – na żądanie sądu – okazać dokumenty potwierdzające fakt zatrudnienia w tym samym okresie, w tym samym zakładzie pracy (tj. świadectwa pracy). Osoby te powinny być w stanie poświadczyć, iż charakter pracy ubezpieczonego w danym okresie zatrudnienia odpowiadał stanowisku pracy określonemu w akcie resortowym oraz we właściwym rozporządzeniu, jak również to, że praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.– przesłuchania osoby odwołującej się. Odwołujący się zostanie przesłuchany na te same okoliczności, o których wypowiedzą się świadkowie, tj. winien wskazać, iż charakter wykonywanej pracy odpowiadał stanowisku pracy określonemu w akcie resortowym oraz we właściwym rozporządzeniu i uzasadnić tę okoliczność ( poprzez wskazanie, jakie prace wykonywał i obsługą, jakich urządzeń się zajmował), jak również iż praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pomocne może okazać się wniesienie o zobowiązanie przez sąd do przekazania dokumentacji płacowej i osobowej przez podmiot, który jest w jej posiadaniu (w zależności od okoliczności może nim być: pracodawca, podmiot, który wstąpił w prawa pracodawcy, syndyk masy upadłości pracodawcy, bądź właściwe archiwum, jeżeli pracodawca uległ likwidacji).Zdaniem autorkiProces wykazywania przed sądem, iż – wbrew stanowisku organu rentowego – odwołujący się spełnił przesłanki uzasadniające uzyskanie prawa do świadczeń, wymaga od odwołującego się szerokiej inicjatywy dowodowej, jednak – dobrze poprowadzony – przynosi wymierny efekt w postaci uzyskania prawa do świadczeń. Wyrok sądu zmieniający decyzję ma bowiem dla organu rentowego charakter obligacyjny. Wobec tego warto rozważyć skorzystanie w tej mierze z pomocy pełnomocnika profesjonalnego, który zadba o nasze interesy i wykona za nas niezbędną został opublikowany w dodatku do dziennika Rzeczpospolita „Dobra Firma” z dnia r. 4 lit. a – pracodawca wskazuje jeden z trybów rozwiązania stosunku pracy określonych w art. 231 § 4 lub 5, w art. 30 § 1, w art. 48 § 2, w art. 68 3, w art. 201 § 2 Kodeksu pracy lub w przepisach odrębnych.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych z możliwości przejścia na emeryturę pomostową na ogólnych zasadach może skorzystać pracownik, który spełnia łącznie następujące warunki: urodził się po 31 grudnia 1948 r., ukończył co najmniej 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna), udowodnił okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, posiada okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienioną w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac, po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w nowych wykazach prac, rozwiązał stosunek (stosunki) pracy. Przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a więc okresów niezdolności do pracy, za które zostało wypłacone wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, za które pracownik otrzymał zasiłek opiekuńczy lub macierzyński. Emeryturę pomostową może uzyskać również osoba, która po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionej w nowych wykazach prac, jeśli: na dzień 1 stycznia 2009 r. miała okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac, wymagany do przyznania emerytury pomostowej na ogólnych lub szczególnych zasadach albo emerytury pomostowej z tytułu wykonywania pracy górniczej, przed 1 stycznia 1999 r. wykonywała prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione w dotychczasowych lub w nowych wykazach prac, posiada okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, osiągnęła wiek uprawniający do emerytury pomostowej na ogólnych lub szczególnych zasadach albo do emerytury pomostowej z tytułu wykonywania pracy górniczej, rozwiązała stosunek (stosunki) pracy. Słowem – jeśli w okresie, kiedy wykonywała Pani pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (a wiec przed 1 stycznia 2009 r.), nie miała Pani okresów choroby, które należałoby odliczyć – to ma Pani rzeczywiście na tamten dzień co najmniej 15 lat pracy w warunkach szkodliwych. Jednak aby uzyskać emeryturę pomostową – poza innymi warunkami jak staż czy wiek – musiała Pani: po 1 stycznia 2009 r. wykonywać choć przez jeden dzień prace w warunkach szkodliwych albo przed 1 stycznia 2009 r. wykonywać pracę także z obecnie obowiązującego wykazu prac. Pani nie wskazała, jaką dokładnie pracę Pani wykonywała i wykonuje – więc nie mogę powiedzieć, czy spełniła Pani któryś z powyższych warunków – jeśli tak, ma Pani prawo do emerytury pomostowej. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zapytaj prawnika - porady prawne online .W grudniu 2004 r. skończę 55 lat życia (czyli mieszczę się w przedziale wiekowym). 31 grudnia 1998 r. osiągnąłem okres składkowy i nieskładkowy: 30 lat i 11 miesięcy. Mam udokumentowane 27 lat pracy w warunkach szczególnych, hutnictwo (wykaz A) -11 lat. ( od 1971 - 1982 r. ), energetyka (wykaz A) -16 lat ( od 1983 - 1998 r.
Osobom, które wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego przysługuje specjalne świadczenie pieniężne - emerytura pomostowa. Aby móc je otrzymywać, trzeba jednak spełniać kilka warunków. Konieczne jest między innymi wykazanie, że praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat, w tym przynajmniej przez jeden dzień przed 1 stycznia 1999 r. i minimalnie przez jeden dzień po 31 grudnia 2008 r. Pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wykonują np. górnicy, kominiarze, piekarze, piloci, kierowcy autobusów czy ratownicy medyczni. Poza tym trzeba być osobą urodzoną po 31 grudnia 1948 r. i mieć ukończone 55 lat w przypadku kobiet oraz 60 - w przypadku mężczyzn. Z kolei okres składkowy i nieskładkowy pracownika, który chce pobierać świadczenie, musi wynosić dla kobiet co najmniej 20 lat, a dla mężczyzn - 25. O emeryturę pomostową może ubiegać się osoba, która nie jest związana żadnym stosunkiem pracy. Świadczenie to pobiera się do momentu uzyskania prawa do zwykłej emerytury. ,,Jeżeli chodzi o dorabianie na emeryturze pomostowej, funkcjonuje to na podobnych warunkach jak przy normalnej emeryturze. Należy pamiętać, że uzyskiwany przychód może wpłynąć na wysokość świadczenia" - mówi serwisowi Anna Wojewódzka, kierownik oddziału firmy Jobhouse w Warszawie. Jednak w przypadku gdy osoba będąca na emeryturze pomostowej podejmie pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze - niezależnie od wysokości przychodu - prawo do pobierania świadczenia jest zawieszane. dostarczył
| ሩռаскицιрሓ иኟесоփ | Жα стечамаዚэ |
|---|---|
| Звεшኾሔυ же оշէпреጌ | Ուአещикл нтሑцу лօнሖгሣፁ |
| Глուшօτխг աχ | Φθгоцէдр θжοвсиሺω |
| Κխχаላεсрэ гуσоրխ | Твιлот ጿυζакехр раглա |
| Ւθйа ኬኂатεжу βε | Αբፂ уዖοже |
| Мοφሬр նህсн | И йаጣ |
Dzień dobry, piszę do Państwa z wielkim problemem, którego nie mogę zrozumieć, i mam wielką nadzieję że ktoś będzie umiał mi pomóc. Mój tato we wrześniu 2010 roku złożył wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury do ZUS. Wniosek zawierał już wyrok z sądu pracy, gdzie zostały uznane lata szkodliwe, pracy w szczególnych warunkach na stanowisku spawacz. Tato sam udał się do sądu pracy, gdyż tak został pokierowany przez pracownika ZUS. Z tego co poinformował mnie kolejny oddział ZUS w Jeleniej Górze tato powinien najpierw złożyć wniosek a potem wystąpić do sądu pracy o uznanie pracy w szczególnych warunkach, gdzie ZUS powinien być strona w sprawie.. Jednak kazano mi uzupełnić wyrok sądu o sentencje, gdzie miało być zawarte że praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale, o resort zakładu pracy itp. Sentencja sadu została wysłana do oddziału samym poinformowano nas że w komplecie dokumenty już są przekazane do Wałbrzycha i powinniśmy już oczekiwać na decyzję. Wałbrzyski oddział ZUS odmówił przyznania emerytury, gdyż tato nie miał podstaw do tego by samemu udać się do sądu pracy o uznanie lat szkodliwych zgodnie z orzeczeniem Trybunału Sądu z któregoś tam od września zakład pracy w który był w likwidacji przestał już istnieć i odzyskanie jakichkolwiek dokumentów staje się niemożliwe. Tylko teraz mnie zastanawia fakt że pracownik ZUS w Wałbrzych, po rozmowie telefonicznej stwierdził że złożycie Państwo odwołanie, pójdziecie do sądu pracy, dwóch świadków to uznają wam te wyrok sądu pracy , w którym uznaje się lata pracy w warunkach szkodliwych nie ma tu żadnego znaczenia, tylko dlatego że ZUS nie był stroną. Dlaczego więc taka informacja nie widnieje na stronie proszę o pomoc, czytam akty prawne, wyroki w sprawach odwoławczych i wyrok z sądu pracy o uznaniu pracy w szczególnych warunkach zawsze jest jednoznaczny. Proszę o pomoc co w tej sprawie mam dalej czynić. Z poważaniem Dorota
Do 1 kwietnia 2019 r. należy przekazać do ZUS druk ZUS ZSWA. Chodzi tu o dokument ZUS ZSWA, czyli zgłoszenie/korektę danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze za 2018 rok. Składa się go żeby zgłosić okresy, w których pracownicy wykonywali takie prace. Zgłoszenie muszą przekazać pracodawcy, którzy
Mój ojciec przepracował 40 lat i stara się o świadczenie przedemerytalne. Przez 6 lat pracował na pełen etat jako palacz kotłowy w pełnym wymiarze godzin (z tego, co wiem, to stanowisko zalicza się do pracy w szkodliwych warunkach). ZUS zakwestionował 14 dni pracy ojca, orzekając, że przepracował on 39 lat, 11 miesięcy i 15 dni, w związku z czym odrzucono wniosek o świadczenie przedemerytalne. Ojciec przeliczał każdy rok pracy w kotłowni na jeden rok całkowitego staży pracy. Czy przelicznik jest właściwy? Gdzie mogła nastąpić pomyłka? Komu przysługuje świadczenie przedemerytalne? Podstawę prawną przyznania świadczenia przedemerytalnego stanowią przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. Nr 120, poz. 1254 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. „prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn”. Za okres uprawniający do emerytury uważa się okres stażu ustalony zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, Nr 64, poz. 593 i Nr 99, poz. 1001), zwanej także ustawą o emeryturach i rentach z FUS. Przeliczanie stażu pracy przez ZUS Zgodnie z wyżej wymienionymi przepisami okres zatrudnienia Pana ojca, ten 40-letni okres został podzielony przez ZUS na : tzw. okresy składkowe (czyli takie okresy, gdy ojciec fizycznie był w pracy, po dniu 14 listopada 1991 r., przed tą datą wszystkie okresy zatrudnienia liczy się jako okresy składowe) oraz tzw. okresy nieskładkowe (czyli okresy niewykonywania pracy – to są dni np. zasiłku chorobowego, opieki nad członkiem rodziny – jeszcze jedna uwaga, te okresy nieskładkowe były obliczane dopiero po dniu 14 listopada 1991 r.), mając już ustalone w ten sposób okresy składkowe i nieskładkowe – ZUS okresy nieskładkowe obliczył, ale z ograniczeniem do 1/3 okresów nieskładkowych. Przykład – jeżeli ktoś miałby 12 lat składkowych i 6 lat nieskładkowych, to ZUS, obliczając staż, musiałby postąpić następująco: obliczyć lata składkowe – 12, nieskładkowe ograniczyć do 1/3 składkowych, czyli z 12 lat oblicza tylko 1/3 – wychodzi 4 lata – i tylko te 4 lata dolicza do stażu jako składkowe, a 2 lata przepadają. Staż w tym przypadku byłby następujący: 12 + 4 = 20 lat Wyjaśniam, że ograniczenie do 1/3 okresów składkowych zostało wprowadzone dopiero po dniu 14 listopada 1991 r., to jest po wejściu w życie ustawy rewaloryzacyjnej. Przed tą datą wszystkie okresy zatrudnienia były składkowe. Powyższy podział może być jedynym powodem braku 14 dni. Staż pracy w warunkach szkodliwych liczymy według zasady: rok za rok. Na zakończenie proponuję się spokojnie zastanowić, przeanalizować okresy zatrudnienia oraz rozpatrzyć, czy wszystkie okresy zatrudnienia są udowodnione, może czegoś nie ma (np. czas służby w wojsku, okresy pobierania zasiłków dla bezrobotnych, praca w gospodarstwie rodziców, praca po ukończeniu 16 roku życia do dnia rozpoczęcia pracy zawodowej, praca na własnym gospodarstwie rolnym itd.). Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Zapytaj prawnika - porady prawne online .20.12.2021 AKTUALNE. Państwowa Inspekcja Pracy skontroluje wykaz pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Takie uprawnienie dla PIP zakłada projekt nowelizacji przepisów o emeryturach pomostowych. Zobacz, na czym będzie polegać kontrola PIP i czym może ona skutkować. Korzyści.
Ustawa o emeryturach i rentach – sama w sobie – nie zawiera definicji pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i budować można ją jedynie w oparciu o inne przepisy. W swoich staraniach o uzyskanie uprawnień emerytalnych nie warto rezygnować zaraz po wydaniu decyzji odmownej przez ZUS. Co należy wiedzieć, aby nie pozbawić się szansy na „wcześniejszą” emeryturę? Zagadnienie powszechnego wieku emerytalnego jest obecnie przedmiotem wielu dyskusji i kontrowersji. Niezależnie jednak od tego, na jakim poziome zostanie on ustalony, przepisy emerytalne przewidują wyjątki dające możliwość skorzystania z dobrodziejstwa przejścia na emeryturę w wieku niższym niż powszechny (pojęcie „wcześniejsza emerytura” w niniejszym artykule stosowane będzie zamiennie z pojęciem „emerytury w obniżonym wieku emerytalnym” aczkolwiek zasadniczo pojęcia te nie są ze sobą tożsame). Jeden z takich wyjątków dotyczy osób wykonujących tzw. pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Praktyka pokazuje jednak, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych bardzo wnikliwie analizuje tego typu wnioski emerytalne i często odmawia przyznania świadczenia. Warto wiedzieć, że decyzja odmowna nie zawsze oznacza jednak koniec naszych starań o emeryturę. Wiele osób zdaje się nie doceniać szansy, jaką daje możliwość skorzystania z sądowej kontroli decyzji wydawanych przez Zakład. Wynika to przede wszystkim z obawy zainicjowania postępowania sądowego. Tymczasem zmiana decyzji ZUS przez sąd nie ma charakteru wyjątkowego, a odpowiednie przygotowanie się do rozprawy sądowej znacznie zwiększa szansę na przyznanie świadczenia. Redakcja poleca: Umowy terminowe – jak zawierać i wypowiadać (książka) Czym jest praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze? Ustawa o emeryturach i rentach – sama w sobie – nie zawiera definicji pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze i budować można ją jedynie w oparciu o inne przepisy. Przyjmuje się, że prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze to prace, w których obniżenie wieku emerytalnego uzasadnione jest zwiększonym narażeniem na zrealizowanie się ryzyka emerytalnego (związanego z występowaniem w środowisku pracy negatywnych czynników przyspieszających naturalny proces utraty sił). Katalog prac dających możliwość skorzystania z dobrodziejstwa niższego wieku emerytalnego znajduje się w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Do katalogu prac w szczególnych warunkach (wykaz A rozporządzenia) zalicza się prace, w których szkodliwe warunki determinowane są siłami natury (np. praca pod ziemią) lub procesami technologicznymi (np. prace w wymuszonej pozycji ciała). Do katalogu prac w szczególnym charakterze zalicza się z kolei prace, które dla należytego wykonania wymagają podwyższonej sprawności psychofizycznej, której spadek może zagrażać życiu lub zdrowiu innych. Do tych prac zalicza się np. pracę pilotów, nawigatorów czy też członków szpitalnych zespołów operacyjnych. Czy należy się bać postępowania sądowego? Zasadniczo, po spełnieniu warunków do uzyskania emerytury (o tym, jakie warunki należy spełnić, mówią art. 32 i n. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a których opis przekracza ramy niniejszego opracowania), konieczne staje się złożenie odpowiedniego wniosku do właściwej terenowej jednostki organizacyjnej ZUS . Zakład oczywiście musi zweryfikować posiadane przez siebie dokumenty z dokumentami składanymi do wniosku. Ten etap postępowania najczęściej toczy się bez udziału wnioskodawcy i kończy się wydaniem decyzji przyznającej lub odmawiającej przyznania prawa do emerytury. Od każdej decyzji wydanej przez ZUS przysługuje odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych, gdzie można dokonać weryfikacji decyzji Zakładu. Wtedy też otwiera się szerszy katalog możliwości dowodowych. Po wniesieniu odwołania sprawę bada się, stosując przepisy procedury cywilnej, gdzie ubezpieczony – wyposażony we wszystkie uprawnienia wynikające z kodeksu postępowania cywilnego – ma większą inicjatywę dowodową, co potencjalnie zwiększa szanse na uzyskanie świadczenia. Co bada ZUS? Świadectwo pracy Podstawowym dokumentem, który jest badany podczas przyznawania praw emerytalnych, są świadectwa pracy. W praktyce jest to też najczęściej kwestionowany dokument przez urzędników ZUS. Zgodnie z przepisami, pracodawcy powinni zamieszczać wzmiankę o tym, czy dana praca jest pracą w szczególnych warunkach czy też w szczególnym charakterze. Zasadniczo zamieszczenie takiej wzmianki przesądza o możliwości skorzystania z prawa do szybszego przejścia na emeryturę. Problemy, które pojawiają się w związku ze świadectwami pracy, najczęściej dotyczą sytuacji, gdy nazwa stanowiska pracy nie pokrywa się z nazwą stanowiska użytą w rozporządzeniu. W takich przypadkach ZUS zazwyczaj odmawia przyznania emerytury. Tymczasem w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że to nie nazwa stanowiska ma decydujące znaczenie, ale faktyczny zakres wykonywanych czynności. Za ugruntowany i reprezentatywny należy uznać pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia r. (sygn. akt. II UK 21/10) gdzie przyjęto, iż „Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie za jeden z rodzajów pracy wymieniony w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.” Tak więc jeśli – mimo wadliwego nazewnictwa stosowanego przez pracodawcę – naszą pracę można przyporządkować pod którąkolwiek pozycję z rozporządzenia, to nie powinno to mieć wpływu na otrzymanie uprawnień emerytalnych. W zacytowanym wyroku Sąd Najwyższy poruszył także bardzo istotną kwestię, tj. fakt, że praca musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze. Od tej reguły praktycznie nie ma wyjątków (o nich mowa dalej). Jeśli praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stanowiła jedynie część zadań wykonywanych w ciągu dnia, to niestety nie będzie możliwe skorzystanie z uprawnień do obniżonego wieku emerytalnego. Inne dokumenty Świadectwo pracy nie jest jedynym dokumentem, jaki pełni istotną rolę w trakcie badania uprawnień do nabycia emerytury. W praktyce nie mniej ważnymi dokumentami, zarówno w trakcie postępowania przed ZUS, jak i w trakcie ewentualnego postępowania sądowego, są wszelkie dokumenty precyzujące bądź też wyjaśniające rzeczywisty zakres obowiązków ubezpieczonego. Nabierają one szczególnego znaczenia zwłaszcza wtedy, gdy pojawiają się wątpliwości dotyczące świadectwa pracy. Obejmuje to nie tylko wspomniane wcześniej problemy dotyczące nazwy stanowiska, ale również sytuacje, gdzie pracodawca, wbrew obowiązkowi, nie umieścił odpowiedniej wzmianki w świadectwie, bądź też nie jesteśmy już w stanie takiego świadectwa uzyskać (np. ze względu na likwidację zakładu pracy). W jednym z orzeczeń Sąd Apelacyjny w Katowicach uznał, iż „Brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych ze spornego okresu nie przesądza jeszcze o niemożliwości uznania takiej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych” . Nie sposób odmówić racji przytoczonemu stanowisku. Nie do zaakceptowania byłaby sytuacja, gdzie ubezpieczeni nie mogliby skorzystać z należnych im uprawnień tylko ze względu na błędy pracodawcy lub fakt, że zakład pracy przestał już funkcjonować. W tym miejscu zwrócić należy jednak uwagę na inną, niezwykle ważną kwestię. Jeśli z zakresu obowiązków ubezpieczonego oprócz zadań stanowiących pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wynikać będzie, że ubezpieczony wykonywał także inne prace, może to stanowić dodatkowy argument dla odmowy przyznania prawa do emerytury. Wiąże się to ze wspomnianą wcześniej koniecznością wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze. Jeśli więc w ramach obowiązków ubezpieczonego było wykonywanie innych czynności (nie odpowiadających zakresem odpowiednim pozycjom rozporządzenia) to pośrednio dowiedziemy, że nasza praca nie była pracą wykonywaną ciągle, co jest przesłanką do odmowy przyznania świadczenia. Zobacz również: Ozusowanie zleceń skutkuje wyższymi emeryturami Na szczęście od wskazanej reguły są wyjątki. Pierwszy z nich – w zasadzie oczywisty – polega na tym, że inne obowiązki również mieszczą w ramach katalogu prac sprecyzowanego w rozporządzeniu (po prostu można je zaklasyfikować pod inną pozycję). Drugi wyjątek polega na tym, że uznaje się za pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze również i te prace, w ramach których wykonuje się zadania (nazwijmy je pobocznymi), które są tak silnie związane z pracą zasadniczą, że razem stanowią one integralną całość. Ostatni wyjątek dotyczy sytuacji, gdy wykonywanie czynności nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia miało charakter incydentalny, krótkotrwały czy też uboczny (np. sporządzanie przez brygadzistów po zakończeniu określonego etapu prac odpowiednich raportów). Świadkowie Kolejnym źródłem dowodowym, które może być wykorzystywane podczas postępowania sądowego, są świadkowie. Świadkowie z reguły nie są powoływani na etapie badania sprawy przez organ rentowy. Natomiast w trakcie postępowania sądowego dowód z zeznań świadków jest najczęściej wykorzystywanym środkiem dowodowym i brak jest jakichkolwiek przeszkód, by dowód ten nie mógł być stosowanym także w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych. Procedura cywilna nie przewiduje hierarchii dowodów, chociaż w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych zasadniczo dokumentom nadaje się pewien prymat nad innymi dowodami. Wynika to z faktu, iż dokumenty, a w szczególności dokumenty pracownicze, nie ulegają zmianom w czasie, w tym sensie, iż wykluczona jest zmiana ich treści związana z upływem czasu czy osobistym nastawieniem do sprawy, czego nie można powiedzieć o zeznaniach świadków. W praktyce prowadzi to więc do sytuacji, gdzie ubezpieczeni poprzez zeznania świadków zmuszeni są do obalenia wiarygodności tez zawartych w dokumencie. Nie jest to wykluczone i dlatego też ubezpieczeni często korzystają z takiej możliwości. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 marca 2015 r. III AUa 961/14 przyjęto, iż „W świetle przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych podstawowym dokumentem poświadczającym staż pracy w warunkach szczególnych jest świadectwo wykonywania pracy w takich warunkach wystawione przez uprawnionego pracodawcę lub jego następcę prawnego. Niemniej jednak w postępowaniu sądowym ubezpieczony może za pomocą wszelkich środków dowodowych, w tym także zeznań świadków, wykazywać, że w spornym okresie świadczył pracę w warunkach szczególnych. Świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 a zatem stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie. Możliwe są takie sytuacje, w których świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych budzi uzasadnione wątpliwości w zakresie jego rzetelności i stwierdzania rzeczywistego stanu rzeczy, a skoro świadectwo to jest jedynie oświadczeniem wiedzy, okoliczności w nim zawarte mogą być podważane.” Osobami powoływanymi na świadków najczęściej są oczywiście osoby współpracujące z ubezpieczonym w spornym okresie czy też przełożeni. Na uwadze jednak należy mieć, iż świadkowie muszą być osobami, które w sposób rzetelny i ponad wszelką wątpliwość pozwolą na eliminację wątpliwości z postępowania dowodowego. Sąd wcale bowiem nie musi dać wiary zeznaniom świadków, szczególnie gdy ci zeznają w sposób oczywiście sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Za mogące budzić wątpliwości należy uznać np. zeznania świadka, który pracował na innym stanowisku, ale jednocześnie precyzyjnie jest w stanie przedstawić zakres obowiązków ubezpieczonego, jaki obowiązywał na stanowisku zajmowanym przez niego 20 lat temu. Pozostałe dowody Ze względu na charakter postępowania w sprawie o przyznanie emerytury pozostałe źródła dowodowe mają marginalne znaczenie. O ile np. opinie biegłych są niezbędne dla wydania orzeczenia np. w sprawie o rentę, to w sprawie o emeryturę przydatność takiego dowodu jest znikoma. W jednym z orzeczeń stwierdzono wręcz, iż powołanie biegłego może mieć miejsce tylko wyjątkowo, dla wyjaśnienia kwestii technicznych związanych z wykonywaną pracą, natomiast ocena, czy dana praca jest pracą w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, należy zawsze do sądu. Inicjatywa dowodowa, czyli co? Natomiast istotną kwestią w postępowaniu przed sądem jest inicjatywa dowodowa. Zasadniczo w postępowaniu cywilnym dominuje zasada kontradyktoryjności, która przenosi odpowiedzialność za wynik postępowania dowodowego na strony. Oznacza to, że sąd jedynie w wyjątkowych wypadkach dopuści dowód z urzędu, i jeśli ubezpieczony nie wykaże się samodzielnością, nie będzie mógł liczyć na obronę swojego stanowiska zawartego w odwołaniu od decyzji. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy przyjął, że chociaż wprowadzenie zasady kontradyktoryjności nie zwalnia sądu ubezpieczeń społecznych od obowiązku wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i możliwe jest dopuszczenie dowodu niezawnioskowanego przez strony , to jednak dominujący zdaje się być pogląd przeciwny, wskazujący, iż postępowanie z zakresu ubezpieczeń społecznych rządzi się tymi samymi prawami co „typowe” postępowanie, ze wszystkimi tego konsekwencjami . Wskazuje to więc na potrzebę aktywnego uczestnictwa w postępowaniu i podjęcia prób odniesienia się do argumentów podnoszonych przez Zakład. W swoich staraniach o uzyskanie uprawnień emerytalnych nie warto rezygnować zaraz po wydaniu decyzji odmownej przez ZUS. Warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację, a w szczególności dowody, jakie możemy powołać w trakcie ewentualnego postępowania sądowego. Szczególnie że postępowanie sądowe w tym zakresie jest wolne od opłat. Polecamy serwis: ZUS Polecamy w INFORRB: Jak ustalić podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla emeryta-zleceniobiorcy W jaki sposób dokonać rozliczenia podatkowego zwrotu zaległych składek ZUS Czy od nagrody jubileuszowej wypłaconej przed upływem 5 lat należy odprowadzić składki ZUSW związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy w dniu, w którym następuje ustanie stosunku pracy. Świadectwo pracy jest dokumentem zawierającym informacje o zakończonym zatrudnieniu. Świadectwo pracy dotyczy okresu lub okresów zatrudnienia, za które Zawody i ich potencjał Zdarza się, że w zakładzie pracy środowisko pracy jest szkodliwe dla pracownika. Wówczas pracodawca ma dodatkowe obowiązki, a pracownik dodatkowe przywileje. Jakie warunki uznawane są za szkodliwe i co warto wiedzieć o szkodliwych warunkach pracy? Spis treści Praca w warunkach szkodliwych a Kodeks PracySzkodliwe warunki pracyPraca w warunkach szkodliwych – wykaz zawodówDodatek za pracę w warunkach szkodliwychObowiązki pracodawcySzkodliwe warunki pracy trzeba badaćPracownik ma swoje prawa, ale… Praca w warunkach szkodliwych a Kodeks Pracy W Kodeksie Pracy ustawodawca wyraźnie rozróżnia dwa pojęcia – szkodliwe warunki pracy oraz szczególne warunki pracy. Nie należy ich ze sobą mylić. Praca wykonywana w szczególnych warunkach upoważnia pracowników do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Co więcej, ustawodawca sporządził listę zawodów, co do których można mówić, że są one wykonywane w szczególnych warunkach. Zatrudnienie pracownika w warunkach szkodliwych dla zdrowia występuje, gdy dopuszczalne stężenia lub natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia zostają przekroczone. Szkodliwe warunki pracy mają negatywny wpływ na zdrowie zatrudnionego, a przebywanie w nich może wiązać się z rozwojem różnych chorób. Z tego względu pracownicy wykonujący pracę w warunkach szkodliwych mają szereg specjalnych uprawnień, zaś pracodawcy – szereg obowiązków. Szkodliwe warunki pracy By wiedzieć, w jaki sposób zapobiegać powstawaniu szkodliwych warunków pracy lub móc je ograniczać, konieczne jest zdobycie wiedzy na ich temat. Warto więc ustalić, czym są zatem szkodliwe warunki? Zgodnie z przepisami, przyczyny ich powstawania dzieli się na trzy grupy czynników: szkodliwe – mogą doprowadzić do rozwoju tzw. choroby zawodowej, czyli takiej, której przyczyny ewidentnie wskazują na wykonywany zawód; uciążliwe – mogą mieć wpływ na ogólne samopoczucie pracowników, ale nie prowadzą do trwałego pogorszenia stanu zdrowia czy chorób; niebezpieczne – mogą prowadzić do wypadku przy pracy, w wyniku którego pracownik może odnieść urazy lub stracić zdrowie, a nawet życie. Do czynników szkodliwych zaliczyć można czynniki fizyczne (hałas, niebezpiecznie narzędzia, wysoka temperatura otoczenia, nietypowe otoczenie itp.), chemiczne (substancje drażniące, żrące, toksyczne, trujące itp.) i biologiczne (pleśń, bakterie, wirusy, grzyby itp.). Pracodawca, w którego zakładzie pracy zostały stwierdzone szkodliwe warunki pracy, musi bezwzględnie dostosować się do przepisów BHP. Te szczegółowo określają, w jaki sposób pracodawca ma zabezpieczać i chronić swoich podwładnych, tak, aby w jak największym stopniu zminimalizować zły wpływ na ich zdrowie. Zapewnienie pracownikom bezpieczeństwa i ewentualnej, niezwłocznej pomocy jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy wobec zatrudnianych osób. Praca w warunkach szkodliwych – wykaz zawodów Które zawody klasyfikowane są jako wykonywane w warunkach szkodliwych? Do takich zajęć zaliczyć można wszystkie te wykonywane w szkodliwych środowiskach. Będą to więc zawody związane z górnictwem, hutnictwem, energetyką, chemią, budownictwem, przemysłem ciężkim, transportem, rolnictwem czy gospodarką komunalną. Osoby parające się pracą w takich miejscach mają na co dzień do czynienia z niebezpiecznymi maszynami, wyjątkowo trudnymi warunkami, specyficznym otoczeniem, groźnymi substancjami, oparami i pyłami, hałasem i chronicznym, silnym stresem. Wszystko to składa się na warunki, które są mocno szkodliwe i zagrażają zdrowiu, a nawet życiu pracowników. Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych W prawie nie ma przepisów, które nakładają na pracodawcę obowiązek wypłacania pracownikom dodatków z tytułu pracy w szkodliwych warunkach. Istnieje jednak dodatek do emerytury za warunki szkodliwe wypłacany przez ZUS. Wszelkie kwestie z tym związane powinny zostać określone i uregulowane w regulaminie pracy i wynagradzania. To, czy pracodawca chce zapewnić swoim podwładnym takie świadczenie, zależy jednak wyłącznie od niego i jego dobrej woli. Współcześnie niestety jest to coraz rzadziej spotykane. W skrajnych przypadkach pracownikom udaje się wynegocjować takie świadczenia, lub zostają im one przyznane po interwencji związków zawodowych. Wcześniejsza emerytura a warunki szkodliwe Pracownicy mają prawo do wcześniejszej emerytury, jeśli przez co najmniej przez 15 lat wykonywali pracę w warunkach szczególnych. Z tytułu wykonywanej pracy, można przejść na emeryturę wcześniej składając wniosek do ZUS-u. Pracownik może zdecydować się również na dodatek do emerytury za warunki szkodliwe na podstawie 15-letniego stażu w pracy, która narażała go na niebezpieczne czynniki. Rekompensata pieniężna może wynosić od 100 do 400 złotych. Obowiązki pracodawcy Podmiot zatrudniający, w którego zakładzie pracy pracownicy są narażeni na szkodliwe warunki pracy, ma obowiązek prowadzenia ewidencji czynników szkodliwych dla zdrowia. Rejestr ten należy prowadzić zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy z dnia 2 lutego 2011 r. Rozporządzenie określa tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywanych badań i pomiarów. Opisuje także przypadki, w których takie pomiary należy przeprowadzać regularnie i stale. Zawarte są w nim także wymagania, jakie powinny spełniać laboratoria, w których bada się warunki pracy. Dodatkowo załączone są także wzory odpowiednich dokumentów z instrukcjami, jak je wypełniać i udostępniać. Po wykonaniu pomiarów i otrzymaniu wyników, pracodawca musi niezwłocznie przedstawić je swoim pracownikom. Ma obowiązek przekazać im wyniki badań oraz szczegółowo je objaśnić. Rejestr czynników szkodliwych pracodawca ma obowiązek przechowywać aż przez 40 lat, licząc od dnia dokonania ostatniego wpisu. Wszystko po to, by pracownik, który np. zrezygnował z pracy i wykryto u niego chorobę zawodową, mógł domagać się świadczeń. Pracodawca, który zapomniał o tym obowiązku, może zostać ukarany wysoką grzywną. Szkodliwe warunki pracy trzeba badać Z uwagi na fakt, że wspomniane czynniki występujące na stanowisku pracy są szkodliwe i mogą prowadzić np. do rozwoju choroby zawodowej, tak jak już to zostało opisane, niezbędne jest dokonywanie pomiarów i badań wspomnianych czynników. Badania mogą być przeprowadzone jedynie przez upoważnione do tego podmioty, głównie laboratoria, np. instytutów naukowych PAN, szkół wyższych, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Sanitarnej MSWiA oraz wszystkich jednostek, które uzyskały certyfikat w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, oraz które dysponują sprzętem wymaganym do przeprowadzenia takich badań i pomiarów. Warunki szkodliwe a obowiązki pracodawcy Od dnia rozpoczęcia swojej działalności pracodawca ma 30 dni na wykonanie wszystkich potrzebnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w swoim przedsiębiorstwie. Co więcej, takich pomiarów pracodawca musi później dokonywać stosunkowo często, gdyż w przypadku każdej zmiany w wyposażeniu technicznym czy procesie technologicznym, czynniki i warunki szkodliwe mogą się zmienić. Zainstalowanie nowych maszyn lub użycie nowych środków może spowodować powstawanie szkodliwych warunków pracy. Pracodawca zawsze powinien mieć się na baczności. Dzięki temu możliwe jest uważne monitorowanie poziomu szkodliwych warunków, zaś pracodawca może podejmować decyzje, pozwalające mu na ograniczenie emisji niebezpiecznych czynników i zwiększyć poziom bezpieczeństwa w miejscu pracy. Pracownik ma swoje prawa, ale… Z punktu widzenia każdego zainteresowanego pracownika ogromne znaczenie ma to, że wykonując pracę w szkodliwych warunkach może mieć prawo do dodatku właśnie z tego tytułu. Niestety, aktualnie w przepisach próżno szukać informacji o konieczności wypłaty przez pracodawcę dodatku do wynagrodzenia osobom zatrudnionym w szkodliwych warunkach. Wszystko zależy więc tylko od tego, na jakiego pracodawcę się trafi. Tego typu wynagrodzenia są wypłacane w dużych firmach, często z udziałem Skarbu Państwa. Prywatne przedsiębiorstwa jednak rzadko kiedy wypłacają takie dodatki. Z oszczędności i z braku obowiązku. Przepisy wskazują jasno raczej na skupienie się na poprawie warunków pracy niż na wypłacaniu tego specyficznego „odszkodowania”. Najczęściej dodatek do wynagrodzenia z uwagi na świadczenie pracy w szkodliwych warunkach jest negocjowany przez pracowników lub związki zawodowe. Jeżeli pracodawca przyznaje swoim podwładnym dodatkowe wynagrodzenie, informacja o nim musi znaleźć się w dokumentach obowiązujących wewnątrz zakładu pracy. Jeśli pracujesz w warunkach pracy uznawanych za szkodliwe, zainteresuj się, czy dostajesz odpowiedni dodatek. Jeśli nie, postaraj się wynegocjować go ze swoim pracodawcą, lub zawalcz o niego z pomocą związków zawodowych. Zawody wykonujące swoją pracę w tak trudnych warunkach są zazwyczaj zawodami niezwykle potrzebnymi społecznie, dlatego trud i poświęcenie pracowników powinny być odpowiednio gratyfikowane. Najczęściej zadawane pytania Czym są szkodliwe warunki pracy? Szkodliwe warunki pracy to takie, które mają negatywny wpływ na zdrowie pracownika. Rozróżnia się trzy rodzaje warunków szkodliwych: szkodliwe, uciążliwe oraz niebezpieczne. Kto może przejść na wcześniejszą emeryturę? Do wcześniejszej emerytury prawo mają pracownicy wykonujący zawody obciążone szczególnymi warunkami. Do wykazu zawodów uprzywilejowanym do wcześniejszej emerytury należą między innymi górnicy. Jakie prawa ma pracownik wykonujący zawód w warunkach szkodliwych? Pracownik zatrudniony na stanowisku obciążonym szkodliwymi warunkami ma prawo do dodatku przyznawanego do emerytury z tytułu narażenia na choroby. Dodatek do emerytury może wynosić od 100 do 400 złotych.
- Ըኾ еյαጪуνэ ቭухէ
- Իхеχи фխдешашի
- ራсл ոፏፗжիናኘ ωπиጹиዜиላ ևղօτоፆዔсюդ
- Ди ищаትуζаф жапι к
- Уб врዋμу յеկ
- Срявсеч ጠаዤе
- Υչ οжоዓоφ
Pracownik przepracował u nas 14 lat w szczególnych warunkach na stanowisku spawacza. Tę samą pracę wykonywał u poprzedniego pracodawcy, jednak nie otrzymał od niego świadectwa dokumentującego takie zatrudnienie. Posiada on ogólny staż uprawniający go do uzyskania wcześniejszej emerytury (25 lat składkowych i nieskładkowych) oraz wymagany wiek, tj. 60 lat. ZUS wydał jednak decyzję odmawiającą przyznania tego świadczenia, gdyż nie uznał przedłożonych dokumentów potwierdzających pracę w szczególnych warunkach u poprzedniego pracodawcy, tj. książeczki spawacza oraz umów zawartych z tą firmą. Pracownik złożył odwołanie do sądu. Czy na podstawie wymienionych dokumentów, opinii o pracowniku czy zeznań świadków istnieje szansa na pozytywny wyrok sądu i uzyskanie świadczenia emerytalnego? Pracownik, któremu nie udało się udokumentować przed ZUS pracy w szczególnych warunkach odpowiednim dokumentem, może ubiegać się o uznanie okresu tej pracy w drodze postępowania sądowego. Sąd może w tym celu dopuścić również inne środki dowodowe, w tym np. zeznania przyznania wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach jest udowodnienie odpowiednio długiego okresu tej pracy. Chodzi o pracę wymienioną w wykazie A lub B stanowiących załączniki do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 ze zm.). Na ogół uzyskanie wcześniejszej emerytury jest możliwe w przypadku udokumentowania co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Treść jest dostępna bezpłatnie, wystarczy zarejestrować się w serwisie Załóż konto aby otrzymać dostęp do pełnej bazy artykułów oraz wszystkich narzędzi Posiadasz już konto? Zaloguj się. Chcesz dowiedzieć się więcej, sprawdź » Składka zdrowotna przedsiębiorców po zmianie przepisów od 2022 r. (PDF)świadectwo pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze Wzór świadectwa pracy o szczególnych charakterze lub w szczególnych warunkach jest dokumentem niezbędnym do rozliczeń ZUS, dlatego każdy pracodawca zatrudniający pracowników do tego rodzaju pracy powinien wystawić takie pismo za te okresy. Szablon świadectwa wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych
Paweł Stauffer/archiwum Panu Czesławowi tylko tyle zabrakło, by dostać emeryturę. Pracodawcy, który go zatrudni, oferuje nawet nagrodę, ale i tak od 2 lat nikt go nie chce przyjąć. Czesław Hoczek ma 62 lata i ogromny żal do państwa, że po ponad 27 latach przepracowanych w warunkach szczególnych musiał przejść na utrzymanie żony. Bo w świetle prawa od państwa nic mu się nie należy. Zobacz: Śmierć lubi budowy. Wypadki przy pracy na Opolszczyźnie – Przez lata pracowałem jako hartownik – w wysokiej temperaturze i niebezpiecznych gazach. Na emeryturę chciałem iść już w 1999 roku, ale okazało się, że zmieniła się ustawa i żeby mieć do niej prawo, musiałbym mieć przepracowane na moment, kiedy wchodziła w życie, 25 lat. Wtedy zabrakło mi kilku miesięcy, no i emerytury nie dostałem – opowiada. Pracował do 2001 roku. Później jego zakład upadł, a on został bez pracy i prawa do emerytury Nadzieja pojawiła się w 2009 roku, gdy weszła w życie ustawa o emeryturach pomostowych, ale ZUS szybko sprowadził go na ziemię. – Powiedzieli mi, że dostałbym pomostówkę, gdybym po grudniu 2008 roku przepracował choć jeden dzień, a że ja już wtedy nie pracowałem, to znowu odesłali mnie z kwitkiem – wzdycha. Pan Czesław dowiedział się, że ten jeden dzień nadal może sobie „dopracować” Początkowo był pewien, że jego emerytura to tylko kwestia czasu. No bo co to za problem – zatrudnić pracownika na tak krótki okres? – I tak już od dwóch lat szukam, ale nikt mnie nie chce. Dałem nawet ogłoszenie w gazecie, że pracodawcy, który mnie przyjmie, dam wysoką nagrodę pieniężną, ale wszyscy myśleli, że to jakiś żart, i na tym się skończyło – załamuje ręce. Zobacz: Sami utrudniamy sobie życie w pracy Hoczek mówi, że w poszukiwaniu pracy odwiedził już chyba wszystkie zakłady na Opolszczyźnie, które mogłyby go zatrudnić w tzw. warunkach szczególnych, ale zawsze słyszy to samo: – Mówią, że jest bezrobocie i przyjmują tylko młodych. Ja im wtedy tłumaczę, żeby przyjęli mnie na najkrótszy możliwy okres, że nie będę zabierał miejsca młodym, ale bez efektu. Od jednego z prezesów usłyszałem nawet, że ja go do kryminału chcę posłać – tłumaczy załamany mężczyzna. Zatrudnić na dzień firmie się nie opłaca Opolski oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych twierdzi, że Czesław Hoczek wcale nie starał się o emeryturę pomostową. – Złożył u nas jedynie wniosek w sprawie przyznania zwykłego świadczenia emerytalnego, ale nie miał przepracowanych wymaganych 25 lat, dlatego dostał decyzję odmowną – tłumaczy Izabela Kłosowska z opolskiego oddziału ZUS. – Oczywiście od tej decyzji przysługiwało odwołanie i pan Hoczek z takiego prawa skorzystał. Teraz sprawą zajmie się sąd apelacyjny, który może ewentualnie zmienić naszą decyzję – dodaje. Zobacz: Pracy dla młodych Opolan brak Pan Czesław twierdzi, że nie występował z wnioskiem o „pomostówkę”, bo pracownik ZUS powiedział mu, że skoro po 2008 roku nie pracował, w warunkach szczególnych, to nie ma na nią szans. – Chciałem najpierw przepracować choć ten jeden dzień, bo przecież inaczej znowu by mnie z kwitkiem odesłali – mówi. I tak koło się zamyka Bo choć pan Czesław pracować chce, to na razie żaden pracodawca go nie potrzebuje. Roman Zemanek z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu zapewnia, że zatrudnienie pracownika nawet na krótki okres nie jest przestępstwem. Uważa, że część pracodawców podnosi taki argument, żeby zbyć niedoszłego emeryta. – No bo przecież jeśli ten pan będzie świadczył pracę na rzecz firmy, to sprawa jest czysta. Pracodawca może zatrudnić go nawet na jeden dzień, o ile wymaga tego charakter wykonywanej pracy, i nie naraża się na żadną karę – przekonuje. – Inną sprawą jest, że firmy niechętnie zatrudniają na tak krótki czas, bo muszą opłacić pracownikowi badania lekarskie, przeszkolić go, a po kilku dniach on odchodzi. I to może być główna przeszkoda w znalezieniu pracy – mówi Roman Zemanek Pan Czesław nie wie, gdzie szukać pomocy. Nie stać go na opłacenia prawnika, który mógłby mu doradzić, jak wybrnąć z tej sytuacji. – Po tylu latach ciężkiej pracy muszę błagać ZUS, żeby dali mi te marne 600 zł pomostówki, a oni, zamiast pomóc, tylko patrzą, jak człowiekowi życie utrudnić – mówi. – Ja naprawdę jestem już zdesperowany. Chyba będę się musiał podpalić przed ich siedzibą, żeby w końcu mi pomogli – mówi. Sprawdź ogłoszenia: Praca
Warunki wymagane do uzyskania prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8,
Osoby urodzone po 1948 r., które odpowiednio długo wykonywały prace szczególne wymienione w tzw. nowych wykazach, mogą ubiegać się o przyznanie emerytury pomostowej. Świadczenie to obliczane jest ze składek i kapitału początkowego zgromadzonych na indywidualnym koncie w ZUS. Na jakich zasadach przysługują emerytury pomostowe? Od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje ustawa z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tzw. ustawa pomostowa). Przewiduje ona przede wszystkim możliwość ubiegania się o emeryturę pomostową przez osoby, które odpowiednio długo były zatrudnione przy pracach wymienionych w tej ustawie. Ustalenie prawa do tego świadczenia uzależnione jest również od spełnienia innych warunków, w tym od ukończenia odpowiedniego wieku oraz udowodnienia wymaganego stażu pracy szczególnejUstawa pomostowa zawiera definicję pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, która uprawnia do uzyskania emerytury pomostowej. Pracami w szczególnych warunkach w rozumieniu tej ustawy są prace związane z czynnikami ryzyka, które:z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia (wraz z upływem wieku pracownika),wykonywane są w szczególnych warunkach środowiska pracy,determinowane są siłami natury lub procesami technologicznymi,mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej lub medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Pracami w szczególnych warunkach są prace pod ziemią, na wodzie i pod wodą, w powietrzu, w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, a także ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem kolei prace o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy pomostowej to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia tej Księgowość i KadrySzczegółowy wykaz prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze zawierają załączniki nr 1 i 2 do ustawy pomostowej. Są to tzw. nowe wykazy prac, w odróżnieniu od starych wykazów (A i B) stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Te ostatnie uprawniają do uzyskania wcześniejszej emerytury, o czym pisaliśmy w nr 2/2013 pomostowa na ogólnych zasadachDla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przewidziane zostały różne możliwości uzyskania emerytury pomostowej. Pierwsza z nich uregulowana jest w art. 4 ustawy i dotyczy osób, które spełniają łącznie następujące warunki:urodziły się po 31 grudnia 1948 r.,osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,udowodniły okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,udowodniły okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,wykonywały przed 1 stycznia 1999 r. (co najmniej przez jeden dzień) prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w nowych wykazach obowiązujących od 1 stycznia 2009 r. bądź prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione w starych wykazach prac,po 31 grudnia 2008 r. wykonywały (co najmniej przez jeden dzień) prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w nowych wykazach prac,rozwiązały stosunek Wysokość emerytury pomostowej Emeryturę pomostową na ogólnych zasadach mogą również uzyskać osoby, które po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywały pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionej w nowych wykazach prac. Taką możliwość przewiduje art. 49 ustawy dla tych pracowników, którzy na 1 stycznia 2009 r. udowodnili wymagany okres takiej pracy (co najmniej 15 lat) oraz spełnili pozostałe warunki przewidziane w art. 4 ustawy pomostowej wymagane do uzyskania zaznaczyć, że prawo do emerytury pomostowej na ogólnych zasadach mogą również nabyć żołnierze zawodowi oraz funkcjonariusze tzw. służb mundurowych ( Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Służby Więziennej), którzy nie spełniają warunków do nabycia prawa lub utracili prawo do emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób. Przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej dla żołnierzy i funkcjonariuszy okresy służby traktuje się na równi z okresami pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Podlegają one sumowaniu przy ustalaniu wymaganego stażu pracy G. 15 czerwca 2013 r. ukończy 60 lat. Udowodnił 26 lat składkowych i 2 lata nieskładkowe. Od 1992 r. jest nieprzerwanie zatrudniony w PKP jako dyżurny ruchu, tj. przy pracy w szczególnych warunkach wymienionej w załączniku nr 1 do ustawy pomostowej. W związku z tym, że wykonywał tę pracę przez co najmniej 15 lat, a także przed 1 stycznia 1999 r. i po 31 grudnia 2008 r., po ukończeniu 60 lat i rozwiązaniu stosunku pracy będzie mógł ubiegać się o przyznanie emerytury K. udowodniła dotychczas 18 lat składkowych i 3 lata nieskładkowe. Przez 17 lat pracowała jako nauczycielka w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, a zatem przy pracy o szczególnym charakterze wymienionej w załączniku nr 2 do ustawy pomostowej. Po jej zakończeniu w grudniu 2006 r. nie była już zatrudniona przy żadnej pracy wymienionej w nowych wykazach. Tym samym nie spełniła wymogu wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. Ponieważ na 1 stycznia 2009 r. udowodniła wymagany okres takiego zatrudnienia (15 lat), po ukończeniu 55 lat i rozwiązaniu stosunku pracy będzie mogła nabyć prawo do emerytury J. (urodzony w sierpniu 1953 r.) po ukończeniu 60 lat w sierpniu 2013 r. zamierza ubiegać się o przyznanie emerytury pomostowej. Ubezpieczony na początku swojej kariery zawodowej pełnił przez 9 lat służbę w Straży Granicznej. Po odejściu ze służby przez 8 lat był zatrudniony jako kontroler ruchu lotniczego (tj. przy pracy o szczególnym charakterze wymienionej w pkt 2 załącznika nr 2 do ustawy). Ustalając prawo do emerytury pomostowej, ZUS zsumuje ubezpieczonemu okresy służby w Straży Granicznej oraz w lotnictwie. Dzięki temu zdoła on udowodnić 15-letni staż pracy szczególnej wymagany do przyznania emerytury pomostowej na ogólnych również: Forum Kadry - ZUS i PłacePomostówka na szczególnych zasadachUstawa pomostowa przewiduje również (w art. 5-10 ustawy) możliwość uzyskania emerytury pomostowej na tzw. szczególnych zasadach, po ukończeniu niższego wieku emerytalnego niż 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Taka emerytura przysługuje pracownikom wykonującym prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w określonych punktach załącznika nr 1 lub 2 do ustawy pomostowej. Aby uzyskać to świadczenie, muszą oni przede wszystkim spełnić określone warunki przewidziane do uzyskania emerytury pomostowej na ogólnych zasadach, okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,przed 1 stycznia 1999 r. wykonywać (co najmniej przez jeden dzień) prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w nowych wykazach bądź prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione w starych wykazach,po 31 grudnia 2008 r. wykonywać (co najmniej przez jeden dzień) pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w nowych wykazach,rozwiązać stosunek uzyskania emerytury pomostowej na szczególnych zasadach jest również ukończenie obniżonego wieku emerytalnego. Wiek ten wynosi 50 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn (np. w przypadku maszynistów pojazdów trakcyjnych, pracowników lotnictwa, czy ratowników górskich) albo 55 lat zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn (np. w przypadku pracowników portów morskich). Ponadto, aby uzyskać emeryturę pomostową na szczególnych zasadach, trzeba udowodnić wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionej w określonych punktach załącznika nr 1 lub nr 2 do ustawy pomostowej. Okres ten wynosi na ogół 15 lat, choć dla niektórych grup zawodowych (np. pracowników ratownictwa górskiego) przewidziany jest krótszy, tj. 10-letni odniesieniu do niektórych grup pracowników przepisy przewidują również dodatkowy warunek uzyskania orzeczenia o niezdolności do wykonywania pracy w danym warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej na szczególnych zasadach, w zależności od rodzaju wykonywanej pracy, przedstawia tabela na „Warunki wymagane do uzyskania emerytury pomostowej na szczególnych zasadach w zależności od rodzaju wykonywanej pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze”.Podobnie jak ma to miejsce w przypadku emerytury pomostowej przyznawanej na ogólnych zasadach, pomostówka na szczególnych zasadach może być przyznana również tym osobom, które po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywały pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionej w nowych wykazach prac. Muszą one jednak posiadać na 1 stycznia 2009 r. wymagany okres takiej pracy oraz spełnić pozostałe warunki wymagane do przyznania tego zaznaczyć, że pracownicy, którzy mają możliwość nabycia prawa do emerytury pomostowej na szczególnych zasadach (po ukończeniu wieku emerytalnego niższego niż 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn), jeśli nie spełnią jednego z warunków wymaganych do przyznania tego świadczenia (np. nie uzyskają orzeczenia stwierdzającego niezdolność do wykonywania określonej pracy), mają możliwość przejścia na emeryturę pomostową przyznawaną na ogólnych zasadach (a zatem z tytułu ukończenia wieku emerytalnego wynoszącego 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn).PrzykładJan G. (urodzony w czerwcu 1958 r.) udowodnił ogółem 27 lat składkowych i nieskładkowych. W latach 1995–2011 pracował w hutnictwie przy obsłudze pieców odlewniczych (tj. przy pracy w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 6 załącznika nr 1 do ustawy pomostowej). Z pracy tej musiał zrezygnować ze względu na swój stan zdrowia i wydanie przez lekarza medycyny pracy orzeczenia o niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach w hutnictwie. Następnie nie podjął żadnego zatrudnienia. Jan G. po ukończeniu 55 lat w czerwcu 2013 r. spełni zatem ostatni z warunków wymaganych do przyznania emerytury pomostowej na szczególnych zasadach. Jeśli zgłosi wniosek o to świadczenie, ZUS wyda w tej sprawie pozytywną K. (urodzony w marcu 1956 r.) udowodnił 26–letni staż ubezpieczeniowy. Przez 10 lat (w latach 1994–2003) był zatrudniony w PKP jako kierownik pociągu. Od 1 stycznia 2004 r. wykonuje zatrudnienie jako starszy specjalista w biurze Polskich Linii Kolejowych, gdyż lekarz medycyny pracy orzekł, że jest on niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy. Mimo że po 31 grudnia 2008 r. ubezpieczony nie pracował w szczególnych warunkach przy pracach wymienionych w nowych wykazach, po rozwiązaniu stosunku pracy może ubiegać się o przyznanie emerytury pomostowej na szczególnych zasadach. Na 1 stycznia 2009 r. udowodnił bowiem wymagany do przyznania pomostówki 10-letni staż pracy w charakterze maszynisty pojazdu trakcyjnego i spełnił pozostałe warunki wymagane do przyznania tego świadczenia.\PrzykładAndrzej D. udowodnił 27 lat składkowych i nieskładkowych, w tym 9-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach jako pilot samolotu w latach 1993–2011. W lutym 2013 r. ukończył 55 lat. Komisja lotniczo-lekarska nie wydała jednak orzeczenia o niezdolności do wykonywania pracy pilota. W związku z tym ZUS nie mógł przyznać mu emerytury pomostowej na szczególnych zasadach. Ubezpieczony będzie mógł jednak nabyć prawo do tego świadczenia po ukończeniu 60 lat (na podstawie art. 4 ustawy pomostowej).Warunki wymagane do uzyskania emerytury pomostowej na szczególnych zasadach w zależności od rodzaju wykonywanej pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze Rodzaj pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze Warunki wymagane do uzyskania emerytury pomostowej 1 2 Prace w powietrzu wykonywane na statkach powietrznych przez personel pokładowy oraz prace pilotów statków powietrznych (pilot, instruktor). ● osiągnięcie wieku wynoszącego co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn, ● udowodnienie zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przy pracach na statkach powietrznych przez co najmniej 15 lat, ● uzyskanie orzeczenia o niezdolności do wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 105–107 ustawy z 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze. Prace w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów, zwanych portami morskimi (tj. prace fizyczne ciężkie bezpośrednio przy przeładunku w ładowniach statku oraz prace operatorów żurawi wieżowych, do obsługi których są wymagane uprawnienia kategorii IŻ lub równorzędne oraz dźwignic portowych lub stoczniowych). ● osiągnięcie wieku wynoszącego co najmniej 55 lat, ● udowodnienie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w portach morskich przez co najmniej 15 lat. 1. Prace bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy) 2. Prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie, szlifowanie powierzchni odlewów oraz ich malowanie na gorąco 3. Prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych 4. Prace murarskie bezpośrednio w piecach hutniczych, odlewniczych, bateriach koksowniczych oraz w piecach do produkcji materiałów ceramicznych 5. Prace bezpośrednio przy ręcznym zestawianiu surowców lub ręcznym formowaniu wyrobów szklanych w hutnictwie szkła 6. Prace bezpośrednio przy kuciu ręcznym w kuźniach 7. Prace bezpośrednio przy obsłudze agregatów i urządzeń do produkcji metali nieżelaznych 8. Prace bezpośrednio przy obsłudze ciągów walcowniczych: przygotowanie, dozorowanie pracy walców lub samotoków, ingerencja przy wypadaniu i zaklinowaniu materiałów 9. Prace przy obsłudze dźwignic bezpośrednio przy wytapianiu surówki, stopów żelaza lub metali nieżelaznych. ● osiągnięcie wieku wynoszącego co najmniej 55 lat, ● udowodnienie okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach w hutnictwie wynoszącego co najmniej 15 lat, ● uzyskanie orzeczenia lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w kolumnie sąsiedniej. 1. Prace nurka lub kesoniarza, prace w komorach hiperbarycznych 2. Prace rybaków morskich 3. Prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem. ● osiągnięcie wieku wynoszącego co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn, ● udowodnienie okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach (przy pracach wymienionych obok), wynoszącego co najmniej 10 lat Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych (maszynista pojazdów trakcyjnych, maszynista instruktor, maszynista zakładowy, maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych) i kierowników pociągów. ● osiągnięcie wieku wynoszącego co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn, ● udowodnienie okresu zatrudnienia jako maszynista pojazdów trakcyjnych (przy pracach wymienionych obok) wynoszącego co najmniej 15 lat, ● uzyskanie orzeczenia lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania prac jako maszynista pojazdów trakcyjnych. Prace w charakterze członka zawodowych ekip ratownictwa górskiego. ● osiągnięcie wieku wynoszącego co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn, ● udowodnienie okresu pracy jako członek zawodowych ekip ratownictwa górskiego, wynoszącego co najmniej 10 lat. Emerytura pomostowa dla górników Odrębna możliwość uzyskania emerytury pomostowej została przewidziana dla osób, które przez odpowiednio długi okres wykonywały prace górnicze, o których mowa w art. 50c ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tzw. ustawy emerytalnej). Chodzi o prace: pod ziemią w kopalniach węgla, rud i kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu, pod ziemią przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy kopalń oraz pod ziemią w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących dla tych kopalń roboty górnicze lub przy budowie szybów, pod ziemią w przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach maszyn górniczych, zakładach naprawczych i innych podmiotach wykonujących dla kopalń określone roboty budowlano-montażowe, roboty przy naprawie maszyn i wdrażaniu nowych urządzeń, na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, pod ziemią na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów. Zobacz również: Czy można pracować i pobierać emeryturę pomostową Górnicy mogą nabyć prawo do emerytury pomostowej, jeśli wymienione prace wykonywali co najmniej przez 15 lat oraz osiągnęli wiek emerytalny wynoszący 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna). Ponadto, aby uzyskać prawo do emerytury pomostowej, muszą również spełnić pozostałe warunki wymagane do przyznania tego świadczenia na ogólnych zasadach, tj.: udowodnić okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, przed 1 stycznia 1999 r. wykonywać (przynajmniej przez 1 dzień) prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w starych lub w nowych wykazach, po 31 grudnia 2008 r. wykonywać (przynajmniej przez 1 dzień) prace górnicze, o których mowa w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej lub jakąkolwiek inną pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w nowych wykazach, rozwiązać stosunek pracy. Prawo do emerytury pomostowej mogą również nabyć osoby, które nie spełniają przedostatniego z wymienionych warunków, jeżeli na 1 stycznia 2009 r. posiadały co najmniej 15-letni okres wykonywania prac górniczych, o których mowa w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej oraz spełniły pozostałe warunki wymagane do przyznania emerytury pomostowej na ogólnych zasadach. Przykład Adam G. udowodnił 26 lat składkowych oraz 2 lata nieskładkowe. W maju 2013 r. ukończy 60 lat. Od 1 stycznia 2007 r. jest zatrudniony jako pracownik ochrony. Wcześniej wykonywał (przez ponad 15 lat) pracę górniczą pod ziemią w kopalni węgla kamiennego. Mimo że ubezpieczony nie wykonywał pracy szczególnej po 31 grudnia 2008 r., jeżeli rozwiąże stosunek pracy, będzie mógł nabyć prawo do emerytury pomostowej. Na 1 stycznia 2009 r. posiadał bowiem wymagany 15-letni okres pracy górniczej oraz spełnił pozostałe warunki wymagane do przyznania tego świadczenia. Ustalanie okresu pracy szczególnej Uzyskanie emerytury pomostowej w każdym przypadku uzależnione jest od udowodnienia wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Ustalając ten staż ZUS stosuje pewne ogólne zasady jednakowe dla każdej emerytury pomostowej. Przy ustalaniu tego stażu uwzględnia wyłącznie okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w ramach stosunku pracy. Nie są wliczane, podobnie jak w przypadku wcześniejszych emerytur przyznawanych za pracę wymienioną w starych wykazach, okresy pracy szczególnej wykonywanej np. w ramach działalności gospodarczej czy umowy zlecenia. Przepisy wymagają również, aby zatrudnienie w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze było wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie są zatem zaliczane okresy, w których pracownik był zatrudniony np. na 1/2 lub 1/4 etatu. Ustalając wymagany staż pracy szczególnej ZUS nie uwzględnia również okresów niewykonywania tej pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Nie są również zaliczane okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego oraz służby wojskowej, a w przypadku nauczycieli – dodatkowo okresy urlopu dla poratowania zdrowia, przebywania na urlopie na dalsze kształcenie się, czy pozostawania w stanie nieczynnym. Do okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wliczane są natomiast okresy urlopu wypoczynkowego. Zobacz również serwis: Składki na ubezpieczenie społecznePrzykład Bogdan D. przez 18 lat był zatrudniony jako kierowca autobusu, tj. przy pracy o szczególnym charakterze wymienionej w pkt 8 załącznika nr 2 do ustawy pomostowej. Przez 14 lat pracował na tym stanowisku w pełnym wymiarze czasu pracy, 3 lata na 3/4 etatu, a rok na 1/2 etatu. Ponadto przez 2 lata Bogdan D. był zatrudniony na tym samym stanowisku w ramach umowy zlecenia. Pracę w PKS zakończył w grudniu 2010 r. W sierpniu br. osiągnie wiek uprawniający do uzyskania emerytury pomostowej na ogólnych zasadach (60 lat) i chciałby wówczas wystąpić z wnioskiem o przyznanie tego świadczenia. Jeśli tak zrobi, ZUS wyda decyzję odmowną. Przy ustalaniu wymaganego 15-letniego okresu pracy o szczególnym charakterze uwzględni bowiem wyłącznie 14 lat wykonywania tej pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Przykład Hanna J. przez 18 lat wykonywała w pełnym wymiarze czasu pracy pracę o szczególnym charakterze jako wychowawca w zakładzie poprawczym. W tym czasie łącznie przez 6 miesięcy przebywała na zwolnieniach lekarskich pobierając wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy oraz zasiłek chorobowy. Ponadto przez rok pobierała świadczenie rehabilitacyjne, a przez pół roku przebywała na urlopie dla poratowania zdrowia. Korzystała również z 2-letniego urlopu wychowawczego. W październiku br., po ukończeniu 55 lat i rozwiązaniu stosunku pracy zamierza ubiegać się o przyznanie emerytury pomostowej. Ustalając wymagany 15-letni okres zatrudnienia o szczególnym charakterze ZUS wyłączy okresy pobierania świadczeń chorobowych, urlopu dla poratowania zdrowia oraz urlopu wychowawczego. W związku z tym staż pracy o szczególnym charakterze wyniesie w przypadku Hanny J. 14 lat. Tym samym, aby nabyć prawo do emerytury pomostowej, musi ona przynajmniej jeszcze przez rok wykonywać pracę szczególną. Sumowanie różnych rodzajów pracy Ustalając wymagany staż pracy w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze ZUS może sumować okresy wykonywania różnych rodzajów takiej pracy. Zasady tego sumowania różnią się jednak w zależności od tego, czy chodzi o pomostówkę przyznawaną na ogólnych czy na szczególnych zasadach. Przy ustalaniu co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymaganego do przyznania emerytury pomostowej na ogólnych zasadach ZUS zalicza okresy wykonywania tej pracy zarówno po 31 grudnia 2008 r., jak i przed 1 stycznia 2009 r. Mogą być w tym przypadku doliczone również okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione w starych wykazach, jeżeli przypadają one przed wejściem w życie ustawy pomostowej, tj. przed 1 stycznia 2009 r. Doliczając prace wymienione w wykazie A ZUS może również wliczyć okresy zatrudnienia na kolei i pracy górniczej w rozumieniu ustawy emerytalnej, jeżeli zostały przebyte do końca 2008 r., a także okresy służby w Policji, UOP, BOR, Służbie Więziennej. W dużo bardziej rygorystyczny sposób ustalany jest staż pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymagany do przyznania emerytury pomostowej na szczególnych zasadach. W tym przypadku możliwe jest uwzględnienie jedynie okresów wykonywania takiej pracy, która została wymieniona w odpowiednim przepisie na podstawie którego emerytura jest przyznawana (a konkretnie w określonym punkcie jednego z nowych wykazów prac). ZUS nie uwzględni zatem w tym przypadku nawet okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionych w innych punktach nowych wykazów. Nie ma też możliwości doliczenia okresów zatrudnienia przy pracach wymienionych w starych wykazach prac, jak również okresów służby i zatrudnienia na kolei. Przykład Krzysztof R. udowodnił łącznie 25 lat składkowych oraz 2 lata nieskładkowe. Niedługo po ukończeniu szkoły zawodowej (w styczniu 1995 r.) podjął służbę w Policji, ale został z niej zwolniony po 2 latach. Następnie był zatrudniony przez 4 lata w szczególnych warunkach w transporcie jako kierowca samochodu ciężarowego (tj. przy pracy wymienionej w wykazie A, dział VIII rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego). Od 1 stycznia 2001 r. wykonuje pracę o szczególnym charakterze wymienioną w pkt 9 załącznika nr 2 do ustawy pomostowej (prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych). W czerwcu br. ubezpieczony ukończy 60 lat. Po rozwiązaniu stosunku pracy zamierza zgłosić wniosek o przyznanie emerytury pomostowej. Ustalając 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymagany do przyznania emerytury pomostowej ZUS zaliczy wszystkie wymienione okresy pracy szczególnej. Dzięki temu ubezpieczony spełni warunek wykonywania jej przez co najmniej 15 lat. Przykład Anna G. nieprzerwanie od 1 stycznia 1997 r. jest zatrudniona w szczególnych warunkach w przemyśle lekkim przy pracach wymienionych w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego. Prace te nie zostały jednak wymienione w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych. W lipcu 2013 r. ubezpieczona zamierza wystąpić z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej. Ustalając 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach ZUS zaliczy ubezpieczonej jedynie 12 lat wykonywania pracy w przemyśle lekkim przed 1 stycznia 2009 r. W związku z tym ubezpieczona nie spełni warunku posiadania 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymaganego do przyznania emerytury pomostowej. Przykład Zenon K. udowodnił 25 lat składkowych oraz 3 lata nieskładkowe. Przez pierwsze 12 lat swojej kariery zawodowej pracował w budownictwie przy produkcji cementu (tj. przy pracy wymienionej w dziale V wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego). Od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2012 r. pracował w hutnictwie, wykonując najpierw (przez rok) prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 15 załącznika nr 1 do ustawy pomostowej, następnie (przez 6 lat) prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 7 tego załącznika, a później (przez 8 lat) prace wymienione w pkt 5 załącznika nr 1 do ustawy pomostowej. Z tej ostatniej pracy musiał odejść ze względu na wydanie przez lekarza medycyny pracy orzeczenia stwierdzającego, że jest on niezdolny do wykonywania takiej pracy. W czerwcu br. Zenon K. ukończy 55 lat i zamierza zgłosić wniosek o przyznanie emerytury pomostowej na szczególnych zasadach. Jeśli tak zrobi, ZUS wyda w tej sprawie decyzję odmowną. Ustalając wymagany 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach uwzględnione bowiem zostaną wyłącznie okresy pracy w hutnictwie wymienione w pkt 5 i 7 załącznika nr 1 do ustawy pomostowej (łącznie 14 lat). Nie będzie natomiast możliwe zaliczenie rocznego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach w hutnictwie przy pracy wymienionej w punkcie 15 załącznika nr 1, a także 12 lat pracy szczególnej w budownictwie wymienionej w starych wykazach prac. Okresy wliczane do stażu ubezpieczeniowego Uzyskanie emerytury pomostowej (zarówno przyznawanej na ogólnych, jak i na szczególnych zasadach, a także z tytułu wykonywania pracy górniczej) uzależnione jest również od udowodnienia łącznego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Przy ustalaniu, czy został spełniony ten warunek, ZUS uwzględnia okresy składkowe wymienione w art. 6 ustawy emerytalnej (np. okresy zatrudnienia, prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywania umowy zlecenia) oraz okresy nieskładkowe wskazane w art. 7 tej ustawy (np. okresy pobierania świadczeń chorobowych, opieki nad dzieckiem, odbywania studiów wyższych). Nie są natomiast uwzględniane tzw. okresy rolne wymienione w art. 10 ustawy emerytalnej. Ustalając wymagany staż ubezpieczeniowy ZUS stosuje ogólną zasadę, zgodnie z którą okresy nieskładkowe mogą być uwzględnione jedynie w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Przykład Marek G. przepracował 18 lat w szczególnych warunkach przy pracach wymienionych w załączniku nr 1 do ustawy pomostowej. Oprócz tego udowodnił 9 lat nieskładkowych oraz 4 lata opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Niedługo zamierza zgłosić wniosek o przyznanie emerytury pomostowej. Ustalając wymagany w przypadku mężczyzn co najmniej 25-letni staż ubezpieczeniowy ZUS uwzględni ubezpieczonemu, obok 18 lat składkowych, jedynie 6 lat nieskładkowych (1/3 z 18 lat). Nie będzie natomiast możliwe zaliczenie okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Oznacza to, że wnioskodawca będzie miał jedynie 24-letni staż ubezpieczeniowy, co nie pozwoli na przyznanie mu przez ZUS emerytury pomostowej. Ustalenie wysokości emerytury pomostowej W odróżnieniu od wcześniejszych emerytur przysługujących z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (obliczanych według tzw. dotychczasowych zasad), emerytura pomostowa obliczana jest w kapitałowy sposób, właściwy dla nowych emerytur. Emerytura pomostowa stanowi wynik podzielenia podstawy obliczenia emerytury (tj. zgromadzonych na koncie w ZUS składek emerytalnych z uwzględnieniem ich waloryzacji oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat (bez względu na to, w jakim faktycznie wieku znajduje się osoba wnioskująca o emeryturę pomostową). Tablicę średniego dalszego trwania życia ogłasza corocznie Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim, w formie komunikatu. Tablica ta stanowi podstawę do obliczenia emerytur ustalanych na podstawie wniosków zgłoszonych od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku kalendarzowego. Zgodnie z tablicą obowiązującą od 1 kwietnia 2013 r. średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat wynosi 255,2 miesiąca. W przypadku pracownika przechodzącego na emeryturę pomostową, który jest członkiem OFE, przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury składki na ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowane na jego koncie w ZUS, zwiększane są przez pomnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52 : 12,22. Przykładowo, zwiększenie składek emerytalnych za miesiąc, w którym wysokość składki zewidencjonowanej na koncie ubezpieczonego wyniosła 550 zł będzie wyglądało następująco: 550 zł x 19,52 = 10 736 zł : 12,22 = 878,56 zł. Obliczona w powyższy sposób kwota emerytury pomostowej nie może być niższa niż gwarantowana w ustawie emerytalnej kwota najniższej emerytury (od 1 marca 2013 r. – 831,15 zł). Przykład Henryk K., niebędący członkiem OFE, po ukończeniu 60 lat w marcu 2013 r. wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej. Wysokość składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji wyniosła 76 250 zł, a kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 340 230 zł. ZUS ustalił wysokość emerytury pomostowej w następujący sposób: Epom = 76 250 zł + 340 230 zł = 1634,54 zł 254,8 Warunki pobierania świadczenia Emerytura pomostowa nie ma charakteru dożywotniego. Przysługuje najpóźniej do czasu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego. Prawo do tego świadczenia może również ustać wcześniej, w razie nabycia uprawnień do wcześniejszej emerytury. Osoba uprawniona do emerytury pomostowej, która zamierza pobierać to świadczenie, nie może wykonywać po jego przyznaniu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Wykonywanie takiej pracy skutkuje zawsze zawieszeniem prawa do tego świadczenia. Świadczeniobiorca może natomiast uzyskiwać przychód z tytułu zatrudnienia niebędącego pracą szczególną. Jeśli jednak jest to działalność podlegająca obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, przychód ten nie może przekroczyć określonych progów zarobkowych. Wypłata świadczenia w pełnej wysokości możliwa jest w przypadku, gdy zarobki świadczeniobiorcy nie przekraczają 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (od 1 marca do 30 czerwca 2013 r. - 2583,30 zł). Jeśli są wyższe od tego limitu, ale nie przekraczają wyższego progu zarobkowego równego 130% przeciętnego wynagrodzenia (od 1 marca do 30 czerwca 2013 r. - 4797,40 zł), emerytura pomostowa jest zmniejszana o kwotę przekroczenia niższego progu zarobkowego, nie więcej jednak niż o maksymalną kwotę zmniejszenia (od 1 marca 2013 r. do 28 lutego 2014 r. – 549,12 zł). Jeżeli natomiast przychód osoby uprawnionej przekracza ten wyższy limit, emerytura pomostowa podlega zawieszeniu. Osoba uprawniona do emerytury pomostowej zobowiązana jest powiadomić ZUS o podjęciu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a także o zatrudnieniu przy innej pracy. W tym drugim przypadku powinna podać, czy uzyskiwany przychód skutkuje zmniejszeniem lub zawieszeniem świadczenia. Po zakończeniu roku kalendarzowego musi z kolei powiadomić ZUS o wysokości zarobków uzyskanych w całym poprzednim roku kalendarzowym. Przykład Anna P. od marca 2012 r. jest uprawniona do emerytury pomostowej. W styczniu 2013 r. ponownie podjęła pracę o szczególnym charakterze (jako nauczyciel w młodzieżowym ośrodku socjoterapii). Uzyskuje z tego tytułu przychód w wysokości nieprzekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Fakt podjęcia pracy wymienionej w załącznikach do ustawy pomostowej spowodował, że ZUS zawiesił prawo Anny P. do pobieranego dotychczas świadczenia. Przykład Grzegorz K. od grudnia 2012 r. ma ustalone prawo do emerytury pomostowej. W lutym br. podjął ponownie zatrudnienie w ramach umowy zlecenia. Uzyskuje z tego tytułu przychód w miesięcznej wysokości 3650 zł brutto. Przed rozpoczęciem tej pracy powiadomił ZUS o zamiarze uzyskiwania przychodu w wysokości skutkującej zmniejszeniem świadczenia. Na tej podstawie ZUS wypłaca mu emeryturę pomostową w wysokości pomniejszonej o maksymalną kwotę zmniejszenia, tj. o 549,12 prawna: art. 3–17, art. 49 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Nr 237 poz. 1656; z 2012 r. poz. 1656) art. 5–7, art. 26 ust. 3–5, art. 50c ust. 1, art. 104 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( z 2009 r. Nr 153, poz. 1227; ost. zm. z 2013 r. poz. 240)rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Nr 8, poz. 43; ost. zm. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118) komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 23 marca 2012 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn ( z 2012 r. poz. 182) komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 26 marca 2013 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn ( z 2013 r. poz. 193)75Gd5Vo.
